error
Nowe zdjecia w galerii
Jestes tutaj: Strona glówna -> Drzewica
Drzewica

   Drzewica to małe miasteczko w powiecie opoczyńskim nad rzeką Drzewiczką na Równinie Radomskiej liczące 4,2 tys. mieszkańców. Siedziba znanej fabryki nakryć stołowych "Gerlach", działającej tu od końca XIX stulecia.
   Najstarsza wzmianka o Drzewicy pochodzi z I poł. XIII w. - wzmiankowano ją wówczas jako własność komesa Gosława /zm. 1251r./, jednego z członków mazowieckiego rodu Ciołków. Był on protoplastą rodu Drzewickich, którzy przetrwali tu do poł. XVIII w. Historia Drzewicy związana jest nierozerwalnie z tym rodem. W czasach dynastii Jagiellonów Drzewiccy pełnili wysokie funkcje państwowe i kościelne. Starali się dbać o rozwój swego "gniazda rodowego". Takim przykładem jest osobisty sekretarz królewski Mikołaj Drzewicki. Dzięki jego zasługom i wstawiennictwu, król Władysław Jagiełło przywilejem z dn. 5 maja 1429r. nadał osadzie prawa miejskie magdeburskie. Przywilej ten przyznawał również prawo urządzania targów oraz trzech jarmarków w ciągu roku. W 1498r.
   Drzewica uzyskała od króla Jana Olbrachta potwierdzenie nadanych uprzednio przywilejów a w 80 lat później król Stefan Batory przy okazji potwierdzania wcześniejszych dokumentów, nadał miastu nowy przywilej, w którym zapewniał możliwość urządzania jeszcze trzech jarmarków min: na św. Wojciecha, św. Piotra i Pawła.
   Kolejnym przedstawicielem tego rodu, zasłużonym dla Polski i rodowego miasteczka, był Maciej Drzewicki, osobisty sekretarz króla Jana Olbrachta, podkanclerzy króla Aleksandra, biskup w Przemyślu, kanclerz wielki koronny Zygmunta Starego, a następnie biskup włocławski i wreszcie arcybiskup gnieźnieński i Prymas Polski.
   Wielki upadek Drzewicy przyniósł potop szwedzki. W ciągu kilku miesięcy 1655r. Szwedzi opanowali prawie całą Polskę, rabując i niszcząc wiele miejscowości Ziemi Opoczyńskiej w tym i Drzewicę. Miasteczko chyliło się ku upadkowi. W latach 1662-1677 mieszkało w nim tylko 160 mieszczan w 21 domach. Miasto zniszczone wskutek wojen i różnych klęsk żywiołowych, zaczyna się rozwijać wraz z pojawieniem się nowego dziedzica, Fabiana Szaniawskiego, a w szczególności jego syna Filipa Nareusza. On to pragnąc jak najszybciej przywrócić miastu jego dawną świetność, buduje od 1760r. wielki piec i dwie fryszerki do przerabiania kruchej surówki na żelazo kowalne. W dolinie rzeki Drzewiczki utworzono w tych czasach duży staw, który około 1780r. miał powierzchnię 8,6 ha /dziś ta powierzchnia wynosi 82ha/. Spiętrzenie wody wykorzystywano do uruchomienia kół napędowych zakładów metalowych Szaniawskiego. W dn. 23 kwietnia 1762r. król August III, na prośbę Filipa Szaniawskiego nadaje Drzewicy kolejne przywileje handlowo-targowe. W roku zaś 1766r. Filip Nareusz uzyskuje od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przywilej na sprowadzanie rzemieślników i utworzenie cechu rzemiosł. Dzięki temu rozwinął się w Drzewicy przemysł metalurgiczny, wytwórnie pojazdów, pasów kontuszowych, ceramiki i tkactwa.
   Miała Drzewica w swej historii wielu sławnych gości. W dniach 18-19 lipca 1787r. przebywał tu król Stanisław August Poniatowski i Adam Naruszewicz, a w dniu 12 listopada 1794r. w czasie powstania kościuszkowskiego rozlokował się tutaj w okolicznych wsiach ze swoją dywizją Henryk Dąbrowski, wypowiadając pamiętne słowa "... ostatnim będę, który ojczyznę, wojsko i was porzucę".
   Zdarzali się również goście niemile widziani. Takim był arcyksiążę austriacki Ferdynand, który stanął ze swą armią w kwietniu 1809r. na postój w Drzewicy, po czym przekroczył linię graniczną Księstwa Warszawskiego i udał się pod Raszyn, gdzie książę Józef Poniatowski dał się dobrze poznać Austriakom. Konsekwencje tej bitwy ciekawie splotły się z historią miasteczka i jej właścicieli. Po bitwie raszyńskiej leczył się we dworze Filipa i Ludwiki Szaniawskich rotmistrz kawalerii węgierskiej, baron Franciszek Ksawery Reyski. Opiekowała się nim jedyna córka właścicieli, panna Ludwika. Po wyzdrowieniu Reyski poprosił ją o rękę. Do końca swego życia mieszkał już w Drzewicy stając się z czasem jej dziedzicem.
   W 1820r. w miasteczku było 5 murowanych i 54 drewnianych domów, zamieszkałych przez 254 chrześcijan i 77 wyznania mojżeszowego, w 1859r. było 672 mieszkańców w tym 342 Polaków, 328 Żydów i 2 Niemców, zaś w roku 1881 było w Drzewicy 77 domów i 1190 mieszkańców w tym 488 katolików i 702 Żydów.
   Status miasta Drzewica posiadała do 1869r., kiedy to została go pozbawiona na skutek ogólnego zubożenia miasteczka jak również za pomoc, jakiej tutejsze zakłady metalowe udzieliły powstańcom styczniowym, zaopatrując ich w broń. Nowe życie tchnęli w podupadające miasteczko bracia Samuel i Bronisław Kobylańscy, którzy w 1886r. zakupili zabudowania nieczynnych zakładów metalowych i rozpoczęli produkcję sztućców na przemysłową już skalę, dając zatrudnienie mieszkańcom Drzewicy i okolicznych wiosek. Oni też przyczynili się do powstania w 1916 roku pierwszej w Drzewicy Straży Ogniowej, w której szeregi wstąpiło wówczas 37 mężczyzn.
   W latach międzywojennych zabudowa Drzewicy skupiała się w rejonie rynku i kilku przyległych do niego uliczkach. Była to zabudowa niska, parterowa typu małomiasteczkowego, lub nawet półwiejska. Drzewica nie posiadała wtedy żadnych urządzeń sanitarnych, poza ulicznymi studniami artezyjskimi. W latach trzydziestych całą majętność barona Reyskiego rozparcelowano za długi na rzecz Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Warszawie.
Wrzesień 1939r. pamiętają starzy Drzewiczanie z zaciekłych walk oddziałów Wojska Polskiego /Zgrupowanie armii "Prusy" i Wileńska Brygada Kawalerii/ z hitlerowskim najeźdźcą jakie miały miejsce w lesie Parchowiec pod Drzewicą a później okrutnych represji hitlerowskich w odwecie za poniesione straty. Spacyfikowane zostały wsie: Domaszno i Żardki. Zamordowano 13 osób z tych wsi, a po wkroczeniu do Drzewicy po brutalnych przesłuchaniach zabito dwóch księży. Okupacja hitlerowska skończyła się 17 stycznia 1945 roku wraz z nadejściem wojsk radzieckich i Frontu Ukraińskiego. Po wojnie układ przestrzenny miasteczka uległ znacznej przebudowie. Stary rynek zamieniono na park miejski. Pobudowano nowe szkoły: podstawową, gimnazjalną, ponadgimnazjalną. Wzniesiono nowe budynki Urzędu Gminy, Poczty, Ośrodka Zdrowia, Policji, Gminnej Spółdzielni Samopomocy Chłopskiej i Domu Opieki Społecznej. Rozbudowano, istniejące jeszcze przed wojną zakłady metalowe braci Kobylańskich obecnie Spółka "Gerlach". Rozwinęła się baza sportowa zbudowano stadion piłkarski i tor kajakarstwa górskiego. Dla wielu Drzewiczan symbolem tych wszystkich zmian było przywrócenie Drzewicy praw miejskich, które miało miejsce 1 stycznia 1987 roku.